Pacyfikacja kopalni "Wujek". Największa zbrodnia stanu wojennego
fot. IPN
Dziewięć ofiar śmiertelnych i kilkudziesięciu rannych – to krwawy bilans pacyfikacji #strajkującej załogi kopalni „Wujek” w Katowicach, przeprowadzonej przez ZOMO i wojsko 16 grudnia 1981 roku, po wprowadzeniu przez ekipę gen. Wojciecha Jaruzelskiego stanu wojennego. Najmłodszy z zastrzelonych miał zaledwie 19 lat.
Gdy 13 grudnia 1981 roku o świcie górnicy z katowickiej kopalni „Wujek” przygotowywali się do rozpoczęcia pracy, nie wiedzieli jeszcze o gigantycznej operacji komunistycznej władzy, wymierzonej w „Solidarność” i miliony popierających ją Polaków. Niepewność wzbudziła natomiast informacja o brutalnym zatrzymaniu minionej nocy Jana Ludwiczaka, przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarności”. Po porannym przemówienia gen. Wojciecha Jaruzelskiego było już jasne, że to efekt stanu wojennego. Wkrótce zaczął się górniczy protest.
Strajkujący domagali się uwolnienia Ludwiczaka oraz innych aresztowanych działaczy z całego kraju, a także zniesienia stanu wojennego, co miało umożliwić ponowną działalność związku. Stanął nie tylko „Wujek” – na terenie woj. katowickiego strajkowało około 50 zakładów pracy.
Władze PRL postanowiły spacyfikować „bunt” górników także po to, by zastraszyć innych. Już 14 grudnia wojsko i milicja przystąpiły do tłumienia protestów. W Jastrzębiu-Zdroju pod kopalnią „Manifest Lipcowy” otworzono ogień do górników, raniąc czterech z nich.
Była to zapowiedź najkrwawszej pacyfikacji w okresie stanu wojennego – masakry przeprowadzonej przez ZOMO na terenie KWK „Wujek”, gdzie strajkowało ok. trzech tys. górników. Decyzję o użyciu siły podjęto 15 grudnia wieczorem, podczas narady Wojewódzkiego Komitetu Obrony. Ogrom sił, które skierowano do kopalni – 1471 funkcjonariuszy MO i ZOMO oraz 760 żołnierzy, dysponujących 22 czołgami i 44 wozami bojowymi – jednoznacznie świadczył o zamiarach komunistów. Początek akcji „odblokowania” kopalni zaplanowano na 16 grudnia.
Kilka minut po godzinie 8.00 teren KWK „Wujek” szczelnie otoczyła milicja, do której później dołączyło wojsko. Po wezwaniu strajkujących do rozejścia się (niewzruszeni protestujący odśpiewali m.in. Mazurka Dąbrowskiego), użyciu armatek wodnych i wyrzutni gazu, rozpoczął się szturm na kopalnię. Na teren zakładu wjechały czołgi i wozy bojowe, taranując ogrodzenie. Strajkujący próbowali się bronić m.in. przy użyciu metalowych prętów. Stawiali też pośpiesznie barykady.
Największy dramat rozegrał się ok. 12.30, gdy do akcji pacyfikacyjnej skierowano pluton specjalny ZOMO. Funkcjonariusze wyposażeni w pistolety maszynowe zabili sześciu górników. Bilans ofiar śmiertelnych wzrósł potem do dziewięciu – trzech rannych zmarło w szpitalu.
Plan zduszenia siłą strajku w KWK „Wujek”, a także charakter ran postrzałowych ofiar (jamy brzusznej, klatki piersiowej czy czaszki) dowodzą, że masakra z 16 grudnia była działaniem z premedytacją. Świadczy o tym także fakt utrudniania przez wojsko i milicję akcji ratunkowej na terenie kopalni.
Krwawy rezultat pacyfikacji „Wujka” – 9 zabitych i 23 rannych górników (nie licząc zatrutych gazem) przesądził o zakończeniu strajku w dniu masakry, 16 grudnia. Rany odniosło także kilkudziesięciu funkcjonariuszy milicji i żołnierzy.
Władze komunistyczne postawiły przed sądem organizatorów protestu. 3 lutego 1982 roku wydano wyroki – dwa tygodnie po umorzenia śledztwa w sprawie odpowiedzialności funkcjonariuszy za użycie broni palnej (rzekoma „obrona konieczna”). Na cztery lata więzienia skazano przewodniczącego Komitetu Strajkowego Stanisława Płatka. Inni sądzeni – Adam Skwira, Marian Głuch i Jerzy Wartak, usłyszeli wyroki trzech lat więzienia.
Potrzeba było aż 27 lat, aby ukarać odpowiedzialnego za krwawą pacyfikację „Wujka” – dowódcę plutonu specjalnego ZOMO sierż. Romualda Cieślaka (24 czerwca 2008 roku został skazany na sześć lat pozbawienia wolności). Kilkunastu jego podwładnych otrzymało kary od trzech i pół roku do czterech lat więzienia.
Przywódcy PZPR, którzy poprzez decyzję o stanie wojennym przypieczętowali los górników, nie zostali pociągnięci do odpowiedzialności. Ówczesny szef MSW Czesław Kiszczak był sądzony w związku z masakrą w „Wujku” kilkukrotnie, począwszy od 1994 roku. W 2008 roku sąd uznał jego „nieumyślną winę”, jednak rok później były szef MSW został uniewinniony.
– Generał odpowie teraz przed Sędzią Najwyższym – powiedział po śmierci Kiszczaka Czesław Kłosek z kopalni „Manifest Lipcowy”. Strajkujący wówczas górnik do dziś nosi pocisk w kręgosłupie po tamtej akcji milicji.
Lista zabitych górników z KWK „Wujek”:
Józef Czekalski (48 lat)
Krzysztof Giza (24 lata)
Joachim Gnida (28 lat)
Ryszard Gzik (35 lat)
Bogusław Kopczak (28 lat)
Andrzej Pełka (19 lat)
Jan Stawisiński (21 lat)
Zbigniew Wilk (30 lat)
Zenon Zając (22 lata)
Źródło: IPN
Czytaj również
- Jak wybrać najlepszego karpia na wigilijny stół? Kilka wskazówek
- Nie każdy mak nadaje się do wypieków. Przedświąteczna akcja kontrolna
- Manewry ratowniczo-antyterrorystyczne. Intensywne i wymagające ćwiczenia
- Poszukiwani wolontariusze. W trosce o godny pochówek majora
- 1000 zł z funduszu alimentacyjnego. Przyjęto ustawę
Dodaj komentarz
LOKALNY HIT
Zdjęcia do dokumentów
35,00 złPLN
Zadaj pytanie
40PLN
Bezpłatne kontrolowanie sprawności układu kierowniczego
Ewidencja Importu Aut
2400 zł / rokPLN
Ochrona środowiska dla firm
od 50PLN
Zezwolenie na zbieranie odpadów
od 2000PLN
Szkolenie z zakresu ochrony danych osobowych
79PLN
Szkolenie bhp dla studentów
79PLNPodwyżka płacy minimalnej. Od stycznia pensje w górę
Od 1 stycznia 2025 roku wzrośnie minimalne wynagrodzenie #za pracę. Będzie ono wynosiło 4666 zł brutto, czyli 3510,92 netto. Obecnie obowiązuje stawka 4300 brutto.
(czytaj więcej)Jakie ryby na wigilijny stół? Warto sprawdzić skąd pochodzą
Przed świętami Polacy wydają na ryby nawet dwa razy więcej niż #w innych miesiącach. Konsumenci powinni sprawdzać, czy pochodzą one ze zrównoważonych połowów.
(czytaj więcej)Zmienne warunki pogodowe i wzmożony ruch. Uważajmy na drogach
Już dziś wiele osób wyruszy w dalsze i bliższe trasy #w związku ze zbliżającymi się świętami Bożego Narodzenia. W kolejnych dniach na drogach z pewnością nie zabraknie wzmożonego ruchu, zmiennych warunków pogodowych (opady deszczu, śniegu, miejscami gołoledź), ale też aktywności naszych służb. Ważne, żeby nie zabrakło również zdrowego rozsądku kierujących.
(czytaj więcej)Jak wybrać najlepszego karpia na wigilijny stół? Kilka wskazówek
Jak wybrać najlepszego karpia #na Wigilię. Święta tuż za rogiem, a karp to nieodłączny element wigilijnego stołu. Mamy kilka wskazówek, jak wybrać najlepszego. Smacznego i spokojnych przygotowań do Świąt!
(czytaj więcej)
Komentarze (23) Zgłoś naruszenie zasad
Stary ormowiec , w dniu 16-12-2024 17:14:58 napisał:
odpowiedz
Oz , w dniu 16-12-2024 17:43:49 napisał:
odpowiedz
Władimir, w dniu 16-12-2024 17:57:04 napisał:
odpowiedz
marta, w dniu 16-12-2024 18:18:41 napisał:
odpowiedz
KimDzonUn, w dniu 16-12-2024 18:25:05 napisał:
odpowiedz
boss, w dniu 16-12-2024 19:05:19 napisał:
odpowiedz
Roman Tucholski Szubin, w dniu 16-12-2024 19:40:35 napisał:
odpowiedz
Wywrotowcy won, w dniu 16-12-2024 21:15:23 napisał:
odpowiedz
Stary orłowiec, w dniu 16-12-2024 21:21:54 napisał:
odpowiedz
Cc, w dniu 16-12-2024 22:13:31 napisał:
odpowiedz
Szrajber, w dniu 16-12-2024 23:04:23 napisał:
odpowiedz
Ola, w dniu 16-12-2024 23:20:48 napisał:
odpowiedz
Kwiatek, w dniu 16-12-2024 23:32:06 napisał:
odpowiedz
Demaskuj łgarstwo , w dniu 16-12-2024 23:46:52 napisał:
odpowiedz
edi, w dniu 17-12-2024 10:06:10 napisał:
odpowiedz
biało-czerwona, w dniu 17-12-2024 10:41:11 napisał:
odpowiedz
bezpartyjny, w dniu 17-12-2024 10:55:40 napisał:
odpowiedz
Patriota , w dniu 17-12-2024 15:48:10 napisał:
odpowiedz
as, w dniu 17-12-2024 15:52:41 napisał:
odpowiedz
Obserwator, w dniu 17-12-2024 20:55:40 napisał:
odpowiedz
Uwaga! Internauci piszący komentarze na portalu biorą pełną odpowiedzialność za zamieszczane treści. Redakcja zastrzega sobie jednak prawo do ingerowania lub całkowitego ich usuwania, jeżeli uzna, że nie są zgodne z tematem artykułu, zasadami współżycia społecznego, a także wówczas, gdy będą naruszać normy prawne i obyczajowe. Pamiętaj! -pisząc komentarz, anonimowy jesteś tylko do momentu, gdy nie przekraczasz ustalonych zasad.
Komentarze pisane WIELKIMI LITERAMI będą usuwane!